JURYRAPPORT PENSEELJURY 2001
De Penseeljury 2001, bestaande uit: Truusje Vrooland-Löb (voorzitter), Toni Mulder, Marieke Oomen, Ankie Posthumus en Ger Schoolenaar heeft de volgende boeken uitgekozen voor bekroning met een Gouden of Zilveren Penseel. De Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek heeft deze voordracht overgenomen.
Gouden penseel
Tien stoute katjes | ||
Illustraties: | Jan Jutte | |
Tekst: | Mensje van Keulen | |
Uitgeverij: | Leopold |
Soms, heel soms, kom je een fonkelnieuw prentenboek tegen dat je bij het
bekijken in eerste instantie even het gevoel geeft dat je het al kent, van heel
vroeger, uit je eigen kindertijd.
Zo'n archetypisch boek, zo'n onnadrukkelijke bijna-klassieker met de sfeer van
het 'feest der herkenning' is Tien kleine katjes.
Misschien is het ook niet zo verwonderlijk, want het kleine verhaal hiervoor –
de afvalrace van 10 katten naar 1 - maakte Mensje van Keulen met een grote
knipoog naar de bekende Ten little niggers-song. Maar het zijn bovenal de
illustraties, de béélden die ondanks hun eigentijdse brutaliteit, dat
blijmakende, nostalgische gevoel oproepen.
Jan Jutte overspant in zijn kostelijke kattenkarikaturen met lef een eeuw
illustratiekunst en geeft hierin ook openlijke knipogen naar zowel de jazzwereld
uit het begin van de vorige eeuw, als de Amerikaanse krantenstrips uit die tijd.
De krantenstrip is ook de echte achtergrond van dit boekje, want deze
vermakelijke kattenavonturen verschenen eerst los op de kinderpagina van de
NRC en werden daarna door vormgever Tessa van der Waals tot dit puntgave
boekje samengesmeed.
In een strak oblong kader, steeds voorafgegaan door een decoratief
beginkapitaal, schildert hij met zwart en grijs op het witte vlak het dynamische
avontuur van de tien katten en sluit hij met zijn visuele humor naadloos aan bij
Van Keulens verhaal. Door met lef één steunkleur te gebruiken en door dat rood
in verschillende nuances naast het zwart geraffineerd te doseren, weet hij deze
'beperking' optimaal te gebruiken als verstérking van zijn tekeningen. Het
contrast tussen zwart en rood is zo uitgebalanceerd alsof hij tijdens het
tekenen al precies wist wat het effect daarvan zou zijn. Vakmanschap, heet dat.
Elke scène heeft zijn eigen achtergrond, die door het ontbreken van diepte,
ruimtelijkheid, een soort coulisse-effect krijgt. Naarmate er in het verhaal
meer poezen verdwijnen, wordt die achtergrond ook visueel steeds belangrijker.
Het hele boekje voelt uiterst doordacht aan, zit van voor tot achter goed in
elkaar en heeft voor wie het doorbladert, het tempo van een ouderwets
'flipboekje'.
Tekenaar Jan Jutte heeft met zichtbaar plezier zijn ouderwets geklede
kattentypetjes met hun sterke mimiek en hyperactieve motoriek tot leven
gebracht. Het allerbelangrijkste is, dat ondanks al zijn raffinement Tien
kleine katjes vooral een verrukkelijk kijkboekje over tellen vol visuele
grapjes voor jonge kinderen is geworden. Hier werd het verhaal beeld.
"Acht stoute katjes
Zouden een feestje geven"
Laten ze dat vandaag maar doen, want voor de manier waarop hij hen alle tien in
beeld bracht, krijgt Jan Jutte het Gouden Penseel 2001.